Tiệc tàn người tan, Thẩm Mặc cũng tới lúc về kinh rồi, nhưng trước khi lên đường, y thong thả tới cứ điểm Cẩm Y Vệ, được Niên Vĩnh Khang tháp tùng, vào hậu viện, rồi một mình đi vào trong một tiểu viện nhỏ riêng biệt.
Lúc này tuyết ngừng rơi trời trong, bóng mờ mới tan, cha con Thẩm Luyện chính đang cầm chổi trúc, chăm chỉ quét tuyết.
Bởi vì hai cha con họ bị hoàng đế xử phạt, cho nên phải đợi đặc xá mới có lại được tự do, điều Thẩm Mặc có thể làm được chỉ là tận lực cải thiện hoàn cảnh sinh sống của bọn họ.
Thấy Thẩm Mặc đi vào, Thẩm Cổn cung kính hành lễ:
- Thẩm đại nhân.
Thẩm Mặc cười xấu hổ nói:
- Sư huynh gọi đệ là sư đệ đi.
Rồi hướng về phía Thẩm Luyện thi lễ:
- Sư phụ.
Thẩm Luyện gật đầu, nói:
- Vào trong phòng nói chuyện.
Thẩm Mặc nói với Thẩm Cổn và Niên Vĩnh Khang:
- Vào cả đi.
Nhưng Thẩm Luyện lại bảo:
- Các ngươi đợi ở ngoài.
Thẩm Mặc đành đi vào phòng một mình, đối diện với vị sư phụ vỡ lòng của mình, vị quan nhân sát phạt quyết đoán này phảng phất quay trở về năm xưa theo học trong tộc học, nìn thở tập trung tinh thần, ngồi ngay ngắn.
Len lén nhìn Thẩm Luyện, thấy ông dường như già đi rất nhiều, mặc dù sống lưng vẫn thẳng, nhưng mái tóc đã hoa râm hết cả, quan trọng nhất là vẻ căm đời hận thế thường thường mang trên mặt đã không còn thấy đâu nữa.
- Sư phụ...
Thấy Thẩm Luyện cũng đang nhìn mình, Thẩm Mặc khẽ gọi một tiếng:
- Người phải chịu khổ rồi.
Thẩm Luyện lắc đầu cười:
- Ta có học sinh tốt như thế là có phúc lớn ấy chứ.
Thẩm Mặc thở dài nói:
- Để sư phụ phải sống ở chốn khổ cực này sáu năm trời, học sinh hổ thẹn vô cùng. Đợi chuyện này qua đi, học sinh lập tức phái người tới, đón sư phụ về Thiệu Hưng.
- Con sai rồi, vi sư ở Bảo An châu sáu năm, an cư lạc nghiệp, vui vẻ vô cùng.
Thẩm Luyện cười:
- Ta cũng không định chuyển chỗ ở nữa, cả đời này sẽ ở lại Bảo An châu.
- Sư phụ, người có điều gì khó xử sao? Vậy cứ nói với học sinh là được.
- Làm gì có, đừng suy nghĩ quá nhiều, có cơ hội con tới Bảo An châu mà xem, nơi đó non xanh nước biếc, trời cao may mỏng, cất giọng ca vang, sao chẳng khoái lạc.
Thẩm Luyện mỉm cười:
- So với phương nam ngập ngụa son phấn, thối hoắc mùi tiền, ta thấy nơi này hợp với mình hơn.
- Nhưng mà hai vị sư huynh thì sao? Còn cả tiểu sư đệ thì sao? Bọn họ sẽ phải làm như thế nào?
Thẩm Mặc hỏi liên tiếp:
Vào thời đại đó chỉ có về nguyên quan mới được tham gia thi cử, đương nhiên tới tầng cấp như Thẩm Mặc, có thể lợi dụng sơ hở chế độ hộ tịch, để khảo sinh tham gia khoa cử ở nơi khác.
Nhưng với tính cách của Thẩm Luyện, ông tuyệt đối sẽ không cho phép. Cho nên Thẩm Cổn và Thẩm Bao tương lai hoặc là không tham gia khoa cử, hoặc là phải về Thiệu Hưng ứng thí, nơi đó chất lượng giáo dục hơn ở Tuyên Đại trăm lần, nếu như ở đây đọc sách chỉ về thi thì sợ là ngay cả tú tài cũng chẳng đỗ nổi.
- Bọn nó à, muốn đi đâu cũng được, làm cái gì cũng được. Chỉ có một việc, con cháu Thẩm Luyện ta không được làm quan. Cho nên có về nguyên quan hay không chẳng sao cả.
- Không được làm quan?
Thẩm Mặc giật mình:
- Vì sao?
- Chuyện này..
Thẩm Luyện đương nhiên không thể nói rằng:" Ta thấy làm thanh quan quá khổ, làm quan tốt quá mệt, làm tham quan mất mặt tổ tiên, làm ác quan khó tránh khỏi cái chết, nghĩ đi nghĩ lại, làm quan không phải là công việc vừa an thân lại có thể yên tâm, làm không khéo là thân bại danh liệt, con cháu vạ lây."
Dù sao thì Thẩm Mặc đang làm quan.
Thẩm Luyện cười xấu hổ, nói lảng đi:
- Chuyết Ngôn, con đã làm quá nhiều vì vi sư rồi, từ nay về sau không cần lo cho ta nữa, ta cũng sẽ không gây phiền phức cho con nữa.
- Sư phụ, người nói cái gì thế? Ân tình của người, học sinh có trả cả đời không hết.
Thẩm Mặc chân thành nói.
- Làm quan cho tốt, làm nhiều việc có lợi cho dân cho nước, thì đó là sự báo đáp tốt nhất cho vi sư rồi.
Thẩm Mặc cười khổ:
- Học sinh chỉ là tế tửu Quốc tử giám thôi, có muốn làm việc gì cũng chẳng có cơ hội.
Thẩm Luyện trầm giọng:
- Nghiêm đảng sắp thất thể rồi.
- Hả? Sao sư phụ biết.
Thẩm Mặc thầm nghĩ:" Chẳng lẽ đã thành bí mật ai ai cũng biết?"
- Tiểu tử thối, xem thường ta hả?
Thẩm Luyện cười mắng, khôi phục lại thần thái năm nào:
- Nghiêm đảng muốn giết ta, con lại có thể cứu được ta, còn có thể hạ luôn được tổng đốc Tuyên Đại của Nghiêm đảng, đây chẳng phải là hiện tượng quá rõ ràng à. Chẳng lẽ chưa đủ nói lên vấn đề à?
- Sư phụ anh minh. Nghiêm đảng thực sự sắp toi đời rồi.
Sắc mặt Thẩm Luyện trầm xuống, hỏi:
- Từ Giai nói với con ra sao?
Thẩm Mặc suy nghĩ một lát, quyết định nói thật:
- Ông ấy bảo học sinh, Nghiêm đảng mặc không tới mức lập tức tiêu vong, nhưng mặt trời lặn xuống sông đã là thế cục không tránh khỏi, con có thể lựa thời mà làm một số việc rồi.
Ngừng một chút y bổ xung:
- Ông ta nói chuẩn bị đưa con tới Tế Nam, làm tuần phủ Sơn Đông một nhiệm kỳ, rèn luyện kinh nghiệm một chút... Ông ta bảo con còn quá trẻ, ở vị trí cao không phải là chuyện hay ho gì. Sư phụ thấy thế nào?
- Hiện giờ điểm yếu nhất của con đúng là quá trẻ, 25 tuổi đã thành quan lớn tứ phẩm, đó là may mắn của con, cũng là bất hạnh của con.
Thẩm Luyện vuốt râu nhìn Thẩm Mặc, thong thả hỏi:
- Vi sao là may mắn thì không cần phải nói, còn vì sao nói là bất hạnh, con hiểu không?
Thẩm Mặc khẽ lắc đầu, mặc dù không phải là y hoàn toàn không biết, nhưng y thích nghe Thẩm Luyện dạy dỗ, Thẩm Luyện lên tiếng:
- Bình thường mà nói, người làm tới quan tứ phẩm, xung quanh tập trung một đoàn người, đó là thứ người ta hay gọi là thế lực, phải có thế lực nhất định, cái thể lực này do đủ các loại người tạo thành. Có thể là quan lớn hơn hắn, cũng có thể là quan nhỏ hơn hắn, cũng có thể là người suốt ngày gặp mặt hắn, cũng có thể là chẳng có dính dáng gì tới nhau. Một người có thế lực mới có thể thuận lợi mọi bề, mới có thể làm nên được đại nghiệp.
- Chẳng lẽ con không phát hiện ra, bên cạnh mình ngoài trừ đồng hương hảo hữu, trừ tiến sĩ đồng bảng ra thì rất khó quy tụ người khác. Tất cả mọi người đều khách khí với con, thậm chí là cung kính với con, nhưng không chịu có giao tình sâu hơn, thậm chí càng không giới thiệu con vào vòng thế lực của bọn họ, phải không?
Sắc mặt Thẩm Mặc trở nên nặng nề, chầm chậm gật đầu:
- Sư phụ nói không sai... Con tự hỏi mình rất biết trân trọng thanh danh, đối đãi với mọi người chân thành, tiêu pha hào phóng, chưa bao giờ so đo tính toán, cũng không đắc tội với đồng liêu. Nhưng khi đưa ra thiện ý luôn nhận được câu trả lời tiêu cực, nhất là đám Khoa đạo Ngôn quan tựa hồ rất không muốn quan hệ với con... Trừ các huynh đệ đồng niên đồng khoa ra, thì có quan hệ thân thiết với con toàn là đạo sĩ, thái giám rồi đặc vụ, còn quan viên triều đình lại chẳng được mấy.
Điều này làm Thẩm Mặc hết sức thất vọng:
- Lấy chuyện mấy tháng trước mà nói, Nghiêm đảng ra tay với con, không chỉ chẳng có ai giúp đỡ, lại còn đua nhau ném đá xuống giếng, thiếu chút nữa là xong đời... Xin sư phụ giải bến mê cho học sinh.
Thẩm Luyện an ủi:
- Nếu như hiện giờ không phải là con 25 tuổi mà là 52 tuổi, ngồi ở vị trí tương tự, gặp phải chuyện tương tự, cho dù không có hoàng thượng bảo hộ, cũng có khả năng hóa nguy thành an... Có câu một hàng rào có ba cọc chống, một hảo hán có ba người giúp. Người ta luôn có người giúp đỡ trong triều, con thì lại chẳng có, đương nhiên là chịu thiệt thòi.
Ông thở dài:
- Biết làm sao được, người trên đời này toàn chuyện không công bằng, vào cái tuổi của con, đáng lẽ ra là chẳng ai hay biết, làm nhân vật nhỏ bưng trà rót nước trong nha môn, chờ đợi cơ hội. Nhưng hiện giờ danh tiếng vang khắp thiên hạ, quan tước lại cao, làm người ta cả đời không theo kịp, tuyệt đại đa số quan viên mà nói, điều này quá bất công.
Thẩm Luyển chỉ Thẩm Mặc cười ha hả:
- Cho nên người ta không thích con là có lý cả đấy. Bất kể người ta ghét con thể nào, đối phó với con thể nào, con đều phải chấp nhận, phải tập thành quen.
Thẩm Mặc im lặng chốc lát, rồi hỏi:
- Vậy sư phụ bảo học sinh phải làm sao bây giờ.
- Một chữ thôi, chịu... Cứ chịu dần dần, nhưng không phải là chịu đựng một cách hồ đồ, mà phải dùng tâm trí mà chịu, chuyên tâm mà chịu, tính mọi kế mà chịu, có thế mới có thể vượt qua được, mới có thể vươn lên, làm nên đại sự.
Thẩm Mặc gật đầu:
- Nói như thế là sư phụ đồng ý để con tới Sơn Đông?
- Sai.
Thẩm Luyện lắc đầu:
- Muốn con rèn luyện và đưa ra ngoài là hai chuyện hoàn toàn khác nhau... Chẳng lẽ ở Bắc Kinh không rèn luyện được à?
- Nếu như ở Bắc Kinh, tiến thêm một bước sẽ là thị lang, thực sự quá bắt mắt.
- Vì sao cứ nhất định phải tiến lên? Nhớ kỹ mục tiêu của con là thủ phụ nọi các, vì mục tiêu lâu dài này, cho dù tạm thời nhẫn nại, đình trệ, hoặc là thụt lùi đều có thể chấp nhận được.
- Ý của sư phụ là?
- Nghĩ cách kiêm nhiệm học sĩ hàn lâm.
Thẩm Luyện phất tay lên, chỉ bảo cho học trò cưng:
- Nếu như Viên Vĩ không chịu cho, con cũng phải kiếm lấy cái chức thị độc học sĩ, dạy dỗ thứ cát sĩ, ổn định lại tâm, chuyên tâm dạy học hai khóa, đủ cho con hưởng lợi suốt đời.
Ông ta cười khoái chí:
- Sáu năm sau, đồng niên đồng hương của con cũng đã thăng lên trên ngũ phẩm rồi, học sinh của con cũng bắt đầu cắm rễ vào trong triều, nền móng của con cũng trở nên vững chắc, tuổi tác không trở nên quá nổi bật, có thể mưu đồ nhập các, rồi tiếp tục... Chịu đựng.
Nói tới đây chính ông ta cũng hơi nhụt chí:
- Nội các không xét năng lực, mà xét tư cách, con nhập các sau người ta một ngày, là phải xếp sau người ta, phải đợi người phía trước nghỉ hưu hết mới lên được.
